Kansızlık nedir?
Kansızlık
Kansızlık vücudumuzda olması gerekenden daha az kan olmasıdır. Hacim ile ilgilidir. Ortalama yetişkin vücudunda 5 litre kan vardır. Bu hacmin azalması kansızlıktır. Kan hacmindeki küçük değişimler vücudumuz tarafından kolayca tolere edilebilir. Örneğin ciddi aneminiz yok ise 2 ünite(yaklaşık 1 litre ve vücudumuzda var olanın %20'si demektir) kan bağışı yapabilirsiniz.Anemi nedir?
Anemi ise hastalık ismidir. Bu hastalık dolaşım sisteminin oksijen taşıma kapasitesindeki azalmaya verilen isimdir. Peki oksijen nasıl taşınır? Her gaz gibi bir kısmı, kanda çözünerek taşınır ancak bu yeterli değildir(gazlar sıvılarda çözünürler). İhtiyacın önemli bir kısmını karşılayan taşınım yolu ise hemoglobin ile taşınmasıdır. Hemoglobinin protein zincirleri(alfa, beta,teta,delta gibi çeşitleri vardır ve yetişkinlerin temel hemoglobin zinciri 2 adet alfa+2 adet beta zincirdir) ve demir molekülünden oluşur.Yeterli oksijenin taşınması için gerekenler;
- Demir
- Hemoglobin zincirleri
- İçerisinde yeteri kadar hemoglobini kılcal damarlarda taşıyabilen sağlam alyuvar hücreleri
- Alyuvar hücrelerini yeterli hızda pompalayabilen bir kalp
- Hücrelerin içerisinden parçalanmadan taşınabilmeleri için damar bütünlüğü sağlam kan damarları
- Sağlıklı çalışan ağız/burun yani soluma kabiliyeti
- Nefes borusu akciğer içerisindeki solunum kanallarının açık ve sağlıklı olması(astım, koah, iltihap, tümör ve yabancı cismin olmaması..)
- Akciğerlerden geçen kanın oksijene doyması için alveollerin yeterli büyüklükte difüzyona yeterli olması gereklidir
Dolaşım sisteminin oksijen taşıma kapasitesindeki azalma anemidir ve çeşitli sebepler buna neden olur. Örneğin
- Diyette yeteri kadar demir alınamazsa demir eksikliği anemisi (toplumda en sık görülen anemi çeşididir)
- Kronik bir başka hastalık sonrası görülen ve vücutta yeteri kadar demir var olmasına rağmen demirin kullanılamaması sonucu gelişen kronik hastalık anemisi
- B12 vitamini ve folik asit DNA sentezi için gereklidir. Eksiklikleri halinde DNA sentezi azalacağı için büyümüş ama bölünememiş alyuvarlar görünür. Büyük ve iri hacimli alyuvarlar kılcal damarlardan geçmekte zorlanan ve parçalanabilen daha hantal hücrelerdir. B12 vitamini ve folik asit eksikliğine bağlı anemiler (toplumda sık görülür)
- Hemoglobin zincirlerin üretimesi için gerekli gende eksiklik/hata varsa talesemi grubukalıtsal anemi hastalıkları oluşur
- Alyuvarların kılcal damarlardan parçalanmadan geçmesini sağlayan kendine özgü yuvarlak ortasından basık şekli vardır. Bu şeklin ve esnekliğin sağlanamamasına neden olan hastalık grupları da anemi sebebidir. Herediter sferositoz, herediter eliptositoz
- Hemoglobinin 4 zincir ve ortasında duran demir molekülünün yapısında değişikliğe neden olan bu şekilde var olan hemoglobinlerin oksijen taşımasını zorlaştıran orak hücreli anemi
- Alyuvar hücrelerinin damar içerisinde dolaşırken parçalanmasına(hemoliz) neden olan durumlar da(mekanik kalp kapağı takılmış hasta, aşırı egzersiz...) normal ömrünü(alyuvarların kandaki ortalama ömrü 120 gündür) tamamlayamadan ölmeleri sonucu hemolitik anemiler
Neler öğrendik?
- Yeterli oksijen taşınmasına engel olan herhangi bir durum anemi sebebi olabilir
- Oksijen için kritik taşınma yolu hemoglobin ile taşınmaktır
- Demir, B12, B6(folik asit) oksijen taşınması için gereklidir
Neler yapmalıyız?
- Yeterli demir, B12, B6 tüketmeye dikkat etmeliyiz
- Yorgunluk, halsizlik, egzersiz performansının azalması, sabahları uyanmakta güçlük çekiyorsanız doktorunuza başvurmalısınız
- Talesemi grubu veya orak hücre anemisi gibi genetik hastalıklardan birine sahipseniz çocuklarınızın kan sayımını kontrol ettirmeyi ve bir kez hemoglobin elektroforezi yaptırmayı unutmayınız.
Yorumlar
Yorum Gönder