Bronşit hakkında her şey!

Bronşit, akciğerlere hava taşıyan bronş tüplerinin (solunum boruları) iç yüzeyindeki zarın iltihaplanması sonucu meydana gelir, akut ve kronik olarak iki farklı türü vardır. Akut bronşit genellikle grip, kızamık, boğmaca veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülürken kronik bronşit daha ciddi bir iltihaplanmadır ve mutlaka tedavi edilmelidir. Bronşitin neden olduğu öksürük bazı durumlarda kuru olmakla birlikte genellikle balgamla birlikte görülür. Bronşit öksürüğü yoğun ve şiddetlidir. Hastanın sık öksürmesi bir süre sonra göğüs bölgesinde ve kasılmalar nedeniyle karın kaslarında ağrıya yol açar. Bronşit belirtilerinden biri olan balgam genellikle şeffaftır. Ancak sarı, sarımsı gri ve yeşil renkte olabilir. Hasta öksürüğe ve enfeksiyona bağlı olarak halsiz düşebilir; hafif ateş oluşabilir.

Akciğerlere hava taşıyan bronş tüplerinin iç yüzeyindeki zarın iltihaplanması sonucu meydana gelen bronşitin akut ve kronik olarak iki farklı türü vardır. Akut bronşit genellikle grip, kızamık, boğmaca veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülürken kronik bronşit daha ciddi bir iltihaplanmadır ve mutlaka tedavi edilmelidir. Bronşitte öksürükle birlikte gelen balgam genellikle şeffaftır. Eğer balgam sarı ve yeşil olarak geliyorsa bu bakteriyel enfeksiyona işaret eder.

Akut bronşit genellikle herhangi bir komplikasyona neden olmadan iyileşmektedir. Bronşit tedavisi için hastalarda görülen bulgulara yönelik semptomatik tedavi yapılır. Antipiretik ve aneljezikler, kodein veya dekstrometorfan içeren öksürük şurupları, mukolitikler ve antihistaminikler bronşitin semptomlarını gidermekte kullanılanılırlar.

Virüs ve bakteriler solunum kanallarında iltihap yaparak akut bronşite neden olur.

Akut bronşit geçici bir rahatsızlıktır.

Kronik bronşit uzun süreli bir sağlık sorunudur ve sigara içenlerde daha sık görülür.

Bronşit tanısında akciğer filmi, fonksiyon testi ve kan oksijen ölçümü testleri kullanılır

Akut bronşitin bir ilacı yoktur. Tedavisinde kuru öksürük, balgam gibi belirtilerin mümkün olduğunca hafifletilerek hastanın rahatlaması hedeflenir.

Dinlenmek ve bol sıvı almak akut bronşitin iyileşme süresini kısaltır.

Akut bronşit nedir?

Hastalığın başlangıcında kuru ve ağrılı öksürük, az yapışkan balgam, sonraları sümüksü cerahatli (mukopurulent) balgam ile hafif ateş ve halsizlik görülür.

Kronik bronşit nedir?

Bu çeşit bronşitte; havayollarını yağlayan bezler büyümüş, iç yüzlerinde bulunan tüyler görevini yapamaz olmuştur.

Bronşit belirtileri

Geçmeyen öksürük

Nefes darlığı

Hırıltılı Solunum

Balgam (genellikle şeffaf, berrak, bazen gri veya yeşil olabilir)

Göğüs rahatsızlığı ve ağrısı

Hafif ateş, üşüme ve ürperme

Yorgunluk

Akut bronşit belirtileri

Geçmeyen öksürük: Bronşitin neden olduğu öksürük bazen kuru olmakla birlikte genellikle balgamla birlikte görülür. Bronşit öksürüğü yoğun ve şiddetlidir. Nadir de olsa öksürüğün şiddeti yüzünde hastanın bayıldığı durumlar yaşanmaktadır. Akut bronşite neden olan iltihap tedavi edilse dahi kuru öksürük günlerce sürebilir.

Hırıltılı Solunum: Akciğerlere hava giriş çıkışını sağlayan boruların (bronşlar) iltihap veya balgam nedeniyle daralması kişinin hırıltılı nefes alıp vermesine yol açar. Aynı nedenden ötürü nefes darlığı yaşanabilir.

Balgamın Rengi: Balgam genellikle şeffaftır. Ancak sarı, sarımsı gri ve yeşil renkte olabilir. Çok nadir olarak kanlı olarak görülebilir. Daha çok kronik bronşitte görülen sarı, gri ve yeşil balgam zatürree, akciğer apsesi, bronşektazinin bir belirtisi olabilir.

Diğer Belirtiler: Hasta öksürüğe ve enfeksiyona bağlı olarak halsiz düşebilir. Hafif ateş ve ara ara ürperme yaşanabilir. Öksürük göğüs bölgesinde rahatsızlık ve ağrıya yol açar.

Kronik bronşit belirtileri:

Yukarıdaki akut bronşit belirtilerine ek olarak kronik bronşitte öksürük aylarca (en az 3 ay) sürebilir ve genellikle her yıl tekrar eder. Öksürük sabahları, nemli havalarda ve kış aylarında artabilir.

Bronşitte ne zaman doktora gitmeli?

Eğer öksürüğünüz 3 haftadır devam ediyorsa, uykunuzu bölüyorsa veya tamamen engelliyorsa, hafif ateş 4-5 gündür devam ediyorsa, 38 derece ve daha yüksek ateşle birlikte görülüyorsa, yoğun balgam varsa, balgam pas rengindeyse, artan oranda yeşil balgam görülüyorsa, balgamda kan varsa, nefes darlığı ve hırıltılı oluyorsa mutlaka doktora gidin.

Bronşit nedenleri nelerdir?

Akut bronşit çoğunlukla grip ve soğuk algınlığına da yol açan virüsler nedeniyle görülür. Viral ve bakteriyel akut bronşit bulaşıcıdır. Akut bronşit etkenleri, üst solunum yolu infeksiyonuna da yol açan virüslerdir. İnfluenza A ve B, parainfluenza, koronavirüs (tip1-3), rinovirüs, respiratuar sinsisyal virüs ve insan metapnömovirus sık karşılaşılan etkenlerdir. Altta yatan akciğer hastalığı olmayan normal insanlarda yapılan araştırmalarda akut bronşit olgularının çok azında etken mikroorganizma saptanabilmiştir. Saptanabilen etkenlerin hemen tamamının virüsler olduğu anlaşılmıştır.

Kronik bronşit ise sigara içenler ve sigara kullanmayan ancak dumanına maruz kalanlar arasında daha yaygındır. Ayrıca yoğun hava kirliliği olan bölgeler ve kimyasal maddelerle çalışılan fabrika çalışanlarında kronik bronşit vakası daha fazladır. Bulaşıcı olmayan kronik bronşit doğru zamanda tedavi edilmediği takdirde hayati tehlike yaratabilir.

Bronşit teşhisi

Doktorunuz ne tip belirtiler gösterdiğiniz konusunda sizden detaylı bilgi aldıktan sonra fiziksel muayene yapacaktır. Akciğerlerin ve solunum kanallarının durumunu görmek için akciğer filmi isteyebilir. Akciğer filmi zatürre riski bulunup bulunmadığının belirlenmesi için de kullanılır. Akciğerlerin fonksiyonunu tam olarak yerine getirip getirmediğini öğrenebilmek için hücrelere ulaşan oksijen miktarını ölçen test yapılabilir. Bu test parmağa takılan ve nabzı kontrol eden bir sensör aracılığıyla yapılmaktadır. Bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa balgamdan örnek alınarak bakteri incelemesi yapılabilir.

Bronşit tedavisi

Akut bronşit genellikle herhangi bir komplikasyona neden olmadan iyileşmektedir. Bronşit tedavisi için hastalarda görülen bulgulara yönelik semptomatik tedavi yapılır. Antipiretik ve aneljezikler, kodein veya dekstrometorfan içeren öksürük şurupları, mukolitikler ve antihistaminikler bronşitin semptomlarını gidermekte kullanılır. Sigara içen hasta mutlaka sigaraya ara vermelidir bırakabiliyorsa bırakmalıdır.

Bronşit tedavisinde antibiyotik kullanımı tartışmalıdır. Ateş, balgam ve öksürükte yarı gün azalma sağlamasına rağmen, yan etki, anti bakteriel dirençte artma, kısıtlı etkinlik ve maliyet gibi nedenlerle kullanımından kaçınılmaktadır. Genellikle bu amaçla kullanılan antibiyotikler azitromisin, eritomisin veya doksisiklindir. Tedavi süresi hastalığın şiddetine göre 5-14 gündür. Ek olarak antiviral ilaçlar influenza için kullanılır. Enfeksiyonel akut bronşit tedavisinde ana amaç belirtilerin hafifletilmesidir.

Eskinden akut bronşit tedavisinde kullanılan antibiyotikler günümüzde etkisi kaybetmiştir ve bakteriler antibiyotiklere dirençli hale geldiğinden antibiyotik tedavisi kullanılmamaktadır. Doktorunuz sadece gerekli gördüğü takdirde (örneğin kronik akciğer sorunu bulunan hastalarda) antibiyotik tedavisi önerebilir.

Bu nedenle kendi kendinize antibiyotik almanın bronşit tedavisine bir katkısı yoktur. Aksine bronşit belirtilerine ek olarak antibiyotiğin yan etkileriyle de uğraşmak zorunda kalabilirsiniz. Doktorunuz şiddetli öksürüğün neden olduğu kas ağrıları için reçeteli veya reçetesiz ağrı kesici önerebilir. Bronşit tedavisi boyunca su içmeniz son derece önemlidir.

Hastanın yeterince su içmesi balgamın yoğunluğunu azaltarak vücuttan atılmasını kolaylaştırır. Doktorunuz öksürüğü hafifletmek ve balgamın atılmasını kolaylaştırmak için şurup önerebilir. Kronik bronşit tedavisinde ise hastanın durumuna bağlı olarak solunum yollarını açan bronkodilatör ve iltihabı azaltıcı steroidler kullanılabilir. Kronik bronşit tedavisinde izlenecek yöntem ve ilaçlar hastadan hastaya değişebilmektedir.

Evde bronşit tedavisi için neler yapılabilir?

Öksürüğün şiddetlenmemesi için evin havasının kuru olmamasına dikkat edin. Bunun için bir hava nemlendirme cihazı kullanabilirsiniz. Hava nemlendirici yoksa tencerede su kaynatarak bir miktar buhar sağlayabilirsiniz. Kış aylarında ise kalorifer peteklerinin üstüne yarısına kadar su dolu kaseler koymak havanın nemlenmesini sağlayacaktır. Bol bol su için ve sıvı tüketin. Günde en az 8 bardak su içmeye çalışın ve sıvı alımını çorba gibi yiyeceklerle destekleyin.

Kahve, kola gibi kafeinli içecekler ve alkol vücuttaki su oranını azalttığından uzak durun. Vücudun virüsle savaşabilmesi için bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Dinlenin ve her gün en az 8 saat uyuyun. Tedavi döneminde ağır fiziksel aktivitelerden kaçının. Sigara akciğerlerin baş düşmanıdır ve sadece akut bronşit tedavisi için değil çok daha ciddi bir sorun olan kronik bronşit ve KOAH gibi hastalıklardan korunmak için de bırakılmalıdır.

Soğuk hava bronşite bağlı öksürüğü şiddetlendirir. Bundan korunmak için dışarı çıktığınızda bir atkıyla veya maskeyle ağzınızı örtün. Ağır parfüm kokusu, boya kokusu ve her türlü diğer güçlü kokular bronşit belirtilerini artırır. Bu tip kokuların yoğun olduğu ortamlarda mümkün olduğunca az durmaya çalışın. Öksürüğü azaltmak ve boğazı yumuşatmak için bitki çayı içebilirsiniz. Nane ve zencefil çaylarının öksürüğü hafifletici etkisi vardır. Bu sayede sıvı alımını artırabilirsiniz. Bir büyük kupaya 2 çay kaşığı bal ve 4-5 damla limon damlatarak yavaş yavaş içmek rahatlama sağlayabilir.

Bronşitten korunmak mümkün mü?

Akut veya kronik bronşitten korunmak her zaman mümkün olmasa da bazı önlemler alarak riski azaltabilirsiniz. Öncelikle sigara kullanmamalı, kullanıyorsanız bırakmalısınız. Sigara kronik bronşitin başlıca nedenidir. Solunum yollarına zarar veren 2. el sigara dumanı, toz, duman ve hava kirliliğinden mümkün olduğunca kendinizi koruyun. Boya, vernik gibi kimyasalların kullanıldığı ortamlarda maske takın ve bu tip ortamlarda az durmaya çalışın. Bakteri ve virüslerden korunmak için ellerinizi sık sık yıkayın. Doktorunuz önerirse yıllık olarak grip aşısı olabilirsiniz.